Stikstofproblematiek

Het stikstofoverschot is een maatschappelijk probleem dat de kwaliteit van lucht, (drink)water en bodem ernstig bedreigt. Dit leidt tot negatieve gevolgen voor onze gezondheid en voor de voedselproductie en een verschraling van de biodiversiteit.  Geldersch Landschap & Kasteelen (GLK) spreekt al jaren over de noodzaak om de neerslag van stikstof in natuurgebieden fors terug te dringen, om de kwaliteit van onze leefomgeving weer in goede conditie te krijgen.

Problemen integraal aanpakken

Stikstof is niet het enige probleem. Voor het vinden van oplossingen moet je naar het geheel kijken. Soms kan verhoging van de waterstand of herstel van grondwaterstromen bijvoorbeeld, minstens zoveel bijdragen aan natuurherstel. We pleiten er daarom voor om het stikstofprobleem in samenhang met andere problemen op te lossen.

Uit metingen komt naar voren dat de stikstofbelasting voor een groot deel wordt veroorzaakt door de veeteelt in Nederland (in de vorm van ammoniak). Een ander deel (de stikstofoxiden) komt elders vandaan zoals de uitstoot van auto’s en vliegtuigen of uit schoorstenen van industrie. Een belangrijk deel van het verminderen van de stikstof zal dus bij de landbouw vandaan moeten komen, maar ook andere bronnen moeten hun aandeel leveren.

Structureel andere aanpak

Onze insteek is om het doel goed voor ogen te houden, en dat is het verbeteren van de kwaliteit van onze leefomgeving. Als natuurbeheerder doen we dat door stikstofgevoelige natuur zo goed mogelijk te beheren en met herstelprojecten robuuster te maken. Denk bijvoorbeeld aan projecten waarbij we watersystemen herstellen. Maar dat is niet voldoende om het probleem op te lossen. Er zal ook gekeken moeten worden naar het gebruik van het landelijk gebied buiten de natuurterreinen.

Het is tijd voor een grote omslag, want het biodiversiteitsverlies, de klimaatverandering, de waterproblemen en de energietransitie vragen om een samenhangende kijk op de toekomst, zeker in het landelijk gebied. Een stevige aanpak van het probleem is al te lang voor ons uitgeschoven. Het is belangrijk dat we kiezen voor een structureel andere aanpak: natuurinclusief, gebiedsgericht en integraal. De kaders én het bijbehorende instrumentarium moeten daarbij van de landelijke en provinciale overheid komen. De uitwerking van de plannen en de uitvoering daarvan zullen we samen moeten doen.

Wat doet GLK zelf?

Naast natuurherstelprojecten maken we met onze pachters afspraken om te bewegen richting landschapsinclusieve landbouw. Gelderland bestaat voor een groot deel uit (agrarisch) cultuurlandschap, waar boeren een grote invloed hebben op de kwaliteit daarvan. GLK beheert vele landgoederen, waar landbouw al eeuwenlang een onlosmakelijk onderdeel van is. We vinden dat ook GLK en onze circa 250 pachters, in allerlei vormen en maten, moeten bijdragen aan de landbouwtransitie. Als lid van het Platform Natuurinclusieve Landbouw Gelderland werken we samen met meer dan 20 partijen aan een vitaal Gelders platteland, biodiversiteitsherstel en kringlooplandbouw.

Om de door het kabinet gestelde doelen te halen is het nodig om de daad bij het woord te voegen. Het op korte termijn vlot trekken van gebiedsprocessen en een structurele oplossing vinden voor het vraagstuk vraagt om een actieve houding van alle betrokkenen. Gebiedsgericht en integraal zijn sleutelwoorden. Onze pilot op landgoed Staverden is zo’n gebiedsproces. Daar zitten we met onze pachters en andere belanghebbenden om de tafel om uit te werken hoe het landgoed in stand kan blijven, waarbij natuur en vormen van landbouw samen gaan. Dat is geen makkelijke opgave. Als Rijk en provincie ruimte, prioriteit en steun geven aan goede voorbeelden kunnen ze als inspiratiebron dienen voor een nieuw wenkend perspectief voor de landbouw.

Ons standpunt samengevat

• Zorg voor vermindering van stikstofuitstoot bij de diverse bronnen
• Zet in op gebiedsgerichte en integrale aanpak, met name rond de kwetsbare natuurgebieden
• Zet onverminderd in op het robuust maken van bestaande natuur