Toren van Poelwijk
Ontdek Toren van Poelwijk
Deze 15e-eeuwse poorttoren hoorde oorspronkelijk bij kasteel Poelwijk, dat in de 18e eeuw is verdwenen. De toren ligt op privé-terrein en is niet toegankelijk.
Locatie & voorzieningen
Locatie
Poelwijklaan
6691 MH Gendt
Regio Rivierengebied – Gemeente Gendt
Voorzieningen
-
Monumentaal gebouw
-
Overnachten
Geschiedenis
Herkomst van de naam
Kasteel Poelwijk heeft zijn naam waarschijnlijk te danken aan het geslacht Van Poelwijck, dat vanaf 1275 in Gendt bekend was. Poelwijk was Gelders leen sinds 1441. In die tijd behoorde het huis echter aan de familie Collart. De Toren van Poelwijk maakt de indruk uit de 15e eeuw te dateren.
Van oorsprong had de toren waarschijnlijk een borstwering met kantelen boven het boogfries dat nog bewaard is gebleven. De dichtgemetselde boogopeningen zijn herkenbaar en geven duidelijk weer dat de toren als poorttoren is gebouwd. In 1551 kwam het kasteel door huwelijk opnieuw in handen van de familie Van Poelwijck. In 1598 volgde het geslacht Van Wely. In 1667 werd Poelwijck verkocht aan Van Wichen en in 1702 erfde Johan Maurits van de Poll Poelwijck. Tussen 1702 en 1722 heeft Van de Poll de trompe-l’oeil beschilderingen in het benedenvertrek van de poorttoren laten aanbrengen. Deze schilderingen verkeren in slechte staat, maar de voorstelling is nog herkenbaar als een tempeltje met doorkijkjes op een landschap en beelden die Hoop, Geloof en Liefde voorstellen. Op de schoorsteenboezem liet Van de Poll zijn wapen aanbrengen. In het vertrek op de eerste verdieping, dat alleen via de houten buitentrap te bereiken is, bevindt zich een laatgotische gemetselde schouw met haardstenen uit de bouwtijd. In de wanden van dit vertrek zijn enkele kaarsnissen aangebracht.
Bouwgeschiedenis
Op een tekening van Cornelis Pronck uit 1731 is te zien dat Poelwijk toen bestond uit de huidige toren met een aanbouw. De hoofdburcht was toen al gesloopt en de poorttoren was reeds verbouwd tot woontoren door het dichten van de doorgang. De aangebouwde vleugel dateert uit de tweede helft van de 16e of het begin van de 17e eeuw.
De familie Breunissen, die het kasteel in 1864 verwierf, liet de boerderij naast de toren bouwen. De aanbouw aan de toren moest daarvoor wijken. Nadat in 1940 nog herstelwerkzaamheden waren uitgevoerd, liep de toren in de winter van 1944-1945 veel oorlogsschade op. Na de oorlog kwam daar nog stormschade bij.
Na de overdracht van Poelwijk in 1959 is direct een begin gemaakt met het herstel. De restauratie van de toren werd in 1960 voltooid. In 1959-1960 zijn ook opgravingen gedaan, waarbij restanten zijn gevonden van het kasteelcomplex. Er werden fundamenten aangetroffen van een 13e-eeuwse omgrachte woontoren en van een tweede toren die in de 15e eeuw op de gedempte gracht van de eerste toren was gebouwd. Verder werd enig muurwerk van de voorburcht en van twee bruggen blootgelegd.