Op zoek naar vijf bijzondere paddenstoelen

Het najaar is dé tijd om paddenstoelen te zien. Daarvoor hoef je vaak niet eens hard je best te doen. Direct langs veel wandelpaden spot je er beslist een paar. Soms moet je net iets meer moeite doen, door bijvoorbeeld hoog op een boomstam te zoeken of naar minuscule stipjes op de bodem te speuren. Deze vijf soorten zijn stuk voor stuk gemakkelijk te herkennen omdat ze vrijwel niet met andere paddenstoelen te verwarren zijn. We geven enkele tips om ze te ontdekken.

Pruikzwam

Een paddenstoel die je niet zo gauw over het hoofd zult zien, is de pruikzwam. Niet alleen omdat hij zo’n opvallend uiterlijk heeft – het lijkt een weelderige hoogblonde haardos – maar vooral ook door zijn voetbalgrote formaat. Je moet er wel even voor omhoog kijkenwant de meeste pruikzwammen vind je hoog tegen een boomstam, altijd een beukenboom. De vrij zeldzame paddenstoelen komen voor in oudere bossen, op landgoederen en langs oude kasteellanen en dan vooral op de Veluwezoom, waar je hem onder meer kunt tegenkomen op onze landgoederen Rosendael en Warnsborn.
En het mooie is: heb je de pruikzwam eenmaal gespot, dan kun je elk jaar komen kijken of je hem weer ziet. Deze soort komt namelijk vrijwel zeker jaarlijks terug op precies dezelfde plek.

Zwavelzwam

Het is best een algemene paddenstoel, maar daarom niet minder mooi: de knaloranje zwavelzwam. Deze uit de kluiten gewassen houtzwam bestaat uit meerdere gestapelde hoeden. Je kunt ze vinden op verschillende boomsoorten, van eik tot robinia en kersenboom. Soms al in juni, maar zeker in juli bij hoge temperaturen. Het is daarmee een van de vroegste houtzwammen. Best bijzonder, omdat de meeste paddenstoelen zich pas in de herfst laten zien. In alle gebieden van GLK kun je ze tegenkomen, zolang er maar bomen staan. Ga bijvoorbeeld eens op zoek op landgoed Waardenburg en Neerijnen in het rivierengebied.

Violette gordijnzwam

Een stuk zeldzamer dan de zwavelzam is de violette gordijnzwam. Je zult deze paddenstoel dus niet heel gauw vinden, maar als je hem ziet, is het overduidelijk dat je met deze soort te maken hebt. De grote zwam heeft een paarse hoed van zo’n 10 tot 12 centimeter doorsnee op een hoge steel. Zodra de paddenstoel zich opent, komt het ‘gordijn’ onder de hoed los en laat een netwerk van losse draadjes op de steel achter. De sporen (waarmee een paddenstoel zich voortplant) dalen dan neer op dat gordijntje, waardoor een bruine rand ontstaat. De kleur van de hoed verandert overigens ook. Die gaat in een paar dagen tijd van paars naar bruinig. Vooral jongere exemplaren zul je dus aan hun violette kleur goed kunnen herkennen.
De violette gordijnzwam kun je met name op de Veluwe veel vinden, vooral in oude bossen met veel beuken. Maak maar eens een wandeling op landgoed Staverden in de herfstmaanden. Daar zou je er best eentje kunnen tegenkomen.

Gewoon vuurzwammetje

‘Gewoon’ is het vuurzwammetje misschien omdat het paddenstoeltje vrij algemeen voorkomt, maar je wordt ongetwijfeld blij als je er een paar vindt. Het gewoon vuurzwammetje is niet veel groter dan een 50-centstuk, maar valt wel meteen op door zijn vuurrode kleur. Je vindt hem op heide, schraal grasland en in lichte dennenbossen. Een zanderige bodem vindt hij fijn en je kunt hem ook tegenkomen op zandverstuivingen. Neem je (klein)kinderen mee als je op zoek gaat naar dit opvallende paddenstoeltje – bijvoorbeeld op de Zandhegge of De Dellen – want zij weten de kleine rode bolletjes vaak feilloos te vinden!

Spechtinktzwam

Iedereen die wel eens een herfstwandeling maakt, heeft waarschijnlijk ooit een geschubde inktzwam gezien: een lange witte cilindervormige paddenstoel, die later vanaf de rand langzaamaan oprolt en ‘verinkt’. Een andere soort die vooral veel in Gelderland voorkomt is de spechtinktzwam. Dit is een vrij zeldzame inktzwamsoort met een iets opvallender, bonter uiterlijk. Dat doet vanwege het bruinwitte vlekkenpatroon denken aan het verenpak van een grote bonte specht. Het patroon ontstaat doordat een wit laagje op de bruine hoed, het ‘velum’, openbarst als de paddenstoel groter groeit.
De spechtinktzwam komt vooral voor langs de IJssel en je vindt hem op diverse van onze landgoederen, zoals landgoed De Voorst bij Zutphen.

Uiteraard kun je in nog veel meer van onze gebieden terecht om paddenstoelen te spotten. Ga zelf op pad of sluit je in de herfst aan bij een paddenstoelenexcursie onder leiding van onze boswachters.