Batenburg

In het gebied Natuur Activiteiten & excursies Locatie & voorzieningen

Waarom is dit kasteel belangrijk?

Batenburg is een van de oudste kastelen van Gelderland: er is bewijs dat het kasteel in de twaalfde eeuw al bestond. Nu is er alleen nog een ruïne van over.

Help ons dit erfgoed te behouden

Eendenkooien
De lage plekken zijn nat van het kwelwater. Omdat kwelwater in de winter niet bevriest trekken ze veel eenden en andere watervogels aan. Op die plekken werden de eendenkooien aangelegd. Ook lagen ze vaak ver van de bewoning, omdat rust een belangrijk element is in een eendenkooi: zonder rust geen eenden. Jan Taat doet onderzoek naar de historie van eendenkooien in het Rivierengebied. In het radioprogramma Buitengewoon van Omroep Gelderland vertelt hij over de eendenkooi. De zogenaamde makke stal bestaat uit eenden die permanent in de kooi leven. ‘Ze worden gebruikt om wilde eenden naar de kooi te lokken.’ Jan Taat legt uit hoe de wilde eenden worden gevangen. Er zijn nog maar weinig eendenkooien in Nederland. Dit komt doordat er steeds minder eenden zijn.
Lees verder
Kasteel
Op een steen die ooit boven de poort van het kasteel zat, staat dat Batenburg in het jaar 327 is gebouwd op de resten van een Romeinse tempel. Daar zijn nooit bewijzen van gevonden. Wel dat de geschiedenis van Batenburg teruggaat tot het midden van de 12e eeuw. Daarmee is het een van de oudste kastelen van Gelderland. Nu is er nog een ruïne van over. Van april t/m oktober is de ruïne elke maand een zondag open, waarbij u deze zelfstandig kan verkennen of o.l.v. een gids.
Lees verder

Vakantiewoning
Het Sluishoofdhuisje staat op de plek waar vroeger de sluisdeuren waren, die het waterniveau regelden tussen slotgracht en Maas. De moderne glazen erker met prachtig uitzicht op de ruïnes van wat eens kasteel Batenburg was, is de absolute blikvanger. Bij de verbouwing zijn binnen authentieke details bewaard gebleven, terwijl een luxe keuken en badkamer veel comfort brengen voor de moderne vakantieganger.
Meer informatie en reserveren op de website van Buitenleven Vakanties.
Meer informatie en reserveren op de website van Buitenleven Vakanties.
Molen
De banmolen dateert oorspronkelijk uit 1531 en is historisch sterk verbonden met de heerlijkheid Batenburg. De kasteelheer van de heerlijkheid Batenburg verplichtte boeren in de omgeving er hun graan te laten malen. In de jaren vijftig van de vorige eeuw raakten onderdelen van het historisch ensemble gescheiden: de kasteelruïne en de eendenkooi werden overgedragen aan Geldersch Landschap & Kasteelen, de molen ging naar een pachter en kwam uiteindelijk in bezit van De Hollandsche Molen. In 2017 heeft GLK de Batenburgse molen kunnen overnemen van Vereniging De Hollandsche Molen. Adres: Batenburgse molen, Molendijk 13, 6634 KE Batenburg. Contact: molenaar Hans Schamp, tel. 06-43 93 14 03
Lees verder

Rustgebied
Wegens de absolute rust die nodig is rondom de eendenkooi is het voor tal van dieren een heerlijk gebied. De rust wordt gewaarborgd door het in de wet vastgelegde afpalingsrecht: binnen een cirkel van 753 meter (ofwel 200 Rijnlandse roeden) vanuit het midden van de kooiplas is het verboden de rust te verstoren.
Lees verder
Amfibieënpoel
Op Batenburg is ook een amfibieënpoel te vinden. Deze poel is aangelegd zodat onder andere de kleine watersalamander en de groene en bruine kikker zich er kunnen voortplanten. Ook watervogels zijn hier graag. In het trek- en winterseizoen wordt de poel druk bezocht door talingen, nonnetjes, brilduikers, pijlstaarten en zaagbekken. Rond de eendenkooi broeden wulpen, kieviten en watersnippen. Het is de bedoeling om in de toekomst het waterpeil te verhogen, zodat de poel nog aantrekkelijker wordt voor ganzen en eenden.
Lees verder
Dieren
Op Batenburg worden regelmatig sporen van dassen gezien. Ook kleine marterachtigen als hermelijn en wezel zijn er te vinden. Daarnaast maakt de ijsvogel geregeld zijn opwachting. In het water zwemmen stekelbaarsjes en kleine voorntjes. Ook komt in het water de bijzondere bittervoorn voor. Deze zeldame vis kan niet leven zonder zwanenmossel. De bittervoorn legt zijn eitjes namelijk specifiek in deze mossel.
Lees verder
Planten
Langs de oevers van de plassen rondom het kasteel en in de overgangen naar de bosgedeelten groeit een weelderige kruidenflora. Langs de plassen zelf komen nattere plantensoorten voor, zoals adderwortel en moerasspirea, en in de bossen groeit onder andere bitterzoet. Dat is een giftig familielid van onze aardappel en tomaat. In veel koppen van de knotessen en knoteiken groeit eikvaren, wat de bomen een extra wild uiterlijk geeft. Op de bomen groeit hier en daar kogelhoutskoolzwam.
Lees verder

Locatie

Molendijk 11
6634 KE Batenburg

Regio Rivierengebied – Gemeente Wijchen
Verworven 1952 – Oppervlakte 33 ha

Trouwreportage bij kasteelruïne € 75,00 (1 uur). Reserveren hernen@glk.nl.

Voorzieningen

Wandelen
Fietsen
Overnachten

Daarna volgden nog veel andere geslachten, graven en vorsten totdat de kasteelruïne en directe omgeving, met tijnshuisje, landarbeidershuisje en de noordelijker gelegen eendenkooi, in 1953 eigendom werden van de Nederlandse Staat.

Hooggelegen

Batenburg staat op een hoge plek omdat er vroeger in het rivierengebied geregeld dijkdoorbraken plaatsvonden. Het stond hoog en droog en de bewoners konden eventuele vijanden goed in de gaten houden. Die kwamen meestal over de rivier, want het achterland was te zompig.

Toren

Aanvankelijk bestond het kasteel Batenburg uit een vierkante tufstenen toren gebouwd op een ‘motte’. Dat is een heuvel, die op een bestaand rivierduin is aangelegd. Omstreeks 1350 werd rond de toren een ronde bakstenen verdedigingsmuur aangelegd. Deze werd rond 1500 verwoest en na 1540 herbouwd. In de tweede helft van de 16e eeuw zijn drie uitspringende halfronde torens en een poortgebouw aan deze ringmuur toegevoegd. De grootste van deze torens, de Bronckhorstertoren, staat nog grotendeels overeind. Vooral de kelder met schietgaten is goed bewaard gebleven.

Steengroeve

De burcht is steeds aan de eisen van de tijd aangepast. Rond 1600 verschenen er woonvertrekken op het zuidelijk gedeelte van het binnenterrein, in 1686 gevolgd door een grote woonvleugel aan de westzijde. Volgens een 18e-eeuwse omschrijving waren binnen de muren ‘een ruime plaats, pragtige en luchtige vertrekken en groote overwelfde kelders’. Deze pracht ging verloren door de brand die Franse troepen in 1794 stichtten. De resterende muren en torens zijn gedurende de 19e eeuw steeds verder in verval geraakt. Vooral ook doordat omwonenden de ruïne als steengroeve gebruikten. Tussen 1988-1992 heeft Geldersch Landschap en Geldersche Kasteelen ervoor gezorgd dat de ruïne in stand bleef.

Tijnshuisje

Tegenover de ruïne van Batenburg liggen twee kleine, witgepleisterde huisjes: het tijns- of barrièrehuisje van Batenburg (Molendijk 11) uit de tweede helft van de 17e eeuw en een landarbeidershuisje (Molendijk 9) uit het midden van de 19e eeuw. Het tijnshuisje sloot samen met een soortgelijk huisje de toegang tot kasteel Batenburg af door middel van een hek dat tussen de huisjes stond.