De heide bloeit weer
Het is begin augustus en de natuur lijkt voorzichtig over haar jaarlijkse top heen te zijn. Veel bloemen zijn inmiddels uitgebloeid en er zingen nog maar enkele vogelsoorten. Toch zijn er soorten die hun jaarlijkse piek nog moeten bereiken. Eén van die soorten is voor iedereen herkenbaar en trekt jaarlijks vele bezoekers naar de Gelderse natuur. Heide! De eerste heidestruiken bloeien zelfs alweer.
Kleurrijke plant op arme bodem
In Nederland komen verschillende soorten heide voor: dopheide, kraaiheide, lavendelheide en struikheide. Laatstgenoemde zal de meeste mensen het bekendst voorkomen. Struikheide is namelijk de soort die aan het einde van de zomer voor uitgestrekte paarse velden zorgt. Met name op de Veluwe komt struikheide in grote aantallen voor. De zandgrond is daar voedselarm en droog, wat bij uitstek omstandigheden zijn waar struikheide van houdt. Toch heeft ook deze minimalist een beetje water nodig, het blijft immers een plant! In extreem droge jaren, zoals in 2018, komt de heide dan ook nauwelijks tot bloei. Ook in 2022 zagen we dat de heide leed onder de droogte.
Hulp nodig
Hoewel struikheide dus maar weinig nodig heeft, zal de soort zonder een beetje hulp uiteindelijk verdwijnen. Al sinds de middeleeuwen zijn de uitgestrekte heidevelden in Nederland grotendeels verbonden aan de mens. In die tijd werd de schapenhouderij een algemeen gebruik, waarbij woeste gronden massaal werden afgeplagd. Hier ontstonden stuifzanden, waarop heideplanten zich konden vestigen. Om heide te behouden, moest dit proces herhaald blijven worden. Zo niet, dan zou de heide langzaam veranderen in een bos. Dit is tot op de dag van vandaag de reden waarom heide niet zonder hulp kan. Die hulp varieert van begrazing met schapen en heidekoeien tot het afgraven van grond met machines. Het hele heidesysteem staat tegenwoordig echter extra onder druk, met name door decennialange hoge uitstoot van stikstof en fosfaat. Om heide te kunnen behouden, moet die uitstoot dus drastisch worden verminderd! Behoud van de heide is niet alleen belangrijk omwille van een mooi paars plaatje, maar ook voor de instandhouding van verscheidene gespecialiseerde planten- en diersoorten. Voorbeelden hiervan zijn de zandhagedis, gladde slang, verschillende wilde bijen, heivlinder, heideblauwtje en nachtzwaluw. Meerdere soorten zijn echter al praktisch uit Nederland verdwenen, waaronder het iconische korhoen.
Bloeiende heide bewonderen
In Gelderland is de bloeiende heide het beste te bewonderen op de Veluwe. Dit kan in verschillende gebieden van GLK, zoals de Loenermark, Tongerense Heide, Staverden en het Wekeromse Zand. Doorgaans is de heide eind augustus op haar mooist. Een tip: bezoek een heidegebied aan het begin of einde van de dag of als het bewolkt is. De paarse kleur komt dan nog beter over!
Jeroen van Wijk is een jonge natuurfotograaf met een masteropleiding in bos- en natuurbeheer. Zes keer per jaar gaat hij voor Geldersch Landschap & Kasteelen op pad en doet hij door middel van tekst en beeld actueel verslag van het moois dat de natuur in Gelderland te bieden heeft.
