Verborgen ambassadeur van het boerenland
Wie denkt aan de natuur in Gelderland, denkt waarschijnlijk al snel aan bossen en heidevelden. Een ander deel van onze Gelderse flora en fauna is echter te vinden in een totaal ander landschapstype: het boerenland. Tijdens een wandeling of fietstocht in het voorjaar en de zomer trekken weidevogels als de grutto en tureluur hier al snel de aandacht met hun drukke geroep en gevlieg. Tussen de vegetatie leeft een andere ambassadeur van het boerenland een verborgen bestaan: de patrijs.
Akkerranden als toevluchtsoord
De patrijs was zo’n 50 jaar geleden nog een veelvoorkomende vogel op het boerenland. Sindsdien is het aantal broedparen sterk afgenomen tot, naar schatting, slechts zo’n 10% van de aantallen in de jaren zeventig. De afname liep parallel aan de intensivering van de landbouw, waarbij dekking, nestgelegenheid en het aanbod van insecten als voedsel voor de jongen grotendeels verloren gingen. Gelukkig zijn er de laatste jaren steeds meer initiatieven gestart om een verdere achteruitgang van de patrijs tegen te gaan, en met succes! Op plekken waar delen van akkers mogen verwilderen, kruidenrijke akkerranden niet worden gemaaid en waar pesticiden niet worden ingezet, krijgen de vogels weer de kans om in alle rust te broeden en voedsel te zoeken. Populaties lijken hier dan ook te stabiliseren.
Families op pad
Patrijzen broeden van eind april tot eind mei. Het legsel bevat meestal 13 tot 16 eieren! Na iets meer dan 20 dagen komen de eieren uit en verlaten de kuikens vrijwel direct het nest. Samen met hun ouders scharrelen ze dan onopvallend door de vegetatie. Vanaf eind juni worden de kuikens zelfstandiger en zie je ze in groepen tijdens het zoeken van voedsel. In en rondom verschillende gebieden van Geldersch Landschap & Kasteelen wordt het boerenland patrijsvriendelijk beheerd en is de soort gelukkig nog te zien. Kansen om deze zeldzame vogels waar te nemen zijn het grootst in de Achterhoek, zoals op de oude boerenlandgoederen rondom Winterswijk, de zogenaamde scholtengoederen. Maar ook in de Betuwe laten patrijzen zich geregeld zien.
Een patrijs lijkt enigszins op het vrouwtje van de fazant, maar is overwegend grijs, aanzienlijk kleiner en mist de lange staart. Speur eens met een verrekijker over de verwilderde delen of langs de randen van een akker, en wie weet steken er wel een paar kleine, grijsbruine kopjes boven de vegetatie uit!
Jeroen van Wijk is een jonge natuurfotograaf met een masteropleiding in bos- en natuurbeheer. Zes keer per jaar gaat hij voor Geldersch Landschap & Kasteelen op pad en doet hij door middel van tekst en beeld actueel verslag van het moois dat de natuur in Gelderland te bieden heeft.
